Таза тантал өңдеу
«ҮМЗ-информ» 2020 жылдың қорытындысы бойынша В.П. Потанин сыйлығына ие болған жұмыстар туралы әңгімені жалғастырады. Бүгінгі таңда біз үздіксіз жұмыс істейтін кристаллизаторларда үздіксіз тұндыру технологиясы бойынша калий фтортанталатын (КФТ) алу жобасы туралы айтамыз. Жұмыс «Жаңа техника және технология» номинациясын жеңіп алды.
Біздің зауыттың тантал өндірісі (ТӨ) – толық өндірістік циклды қамтитын әлемдік ірі кәсіпорындардың қатарында. КФТ алу – дайын өнімді өндірудің негізгі буындарының бірі. Фтортанталатты шығару көлемі ТӨ қуатын тікелей анықтайды.
Бұрын КФТ тантал реэкстрактісі мен калий хлоридінің ыстық су ерітінділерін араластыру арқылы алынған.
Алынған «өнімнің» жақсы сапасына қарамастан, ыстық тұндыру технологиясының кемшіліктері бар. Олардың ішінде – учаскенің төмен өнімділігі, пульпаны жылыту және салқындату ұзақтығы, ерітінділерді жылытуға арналған будың және ерітінділерді салқындатуға арналған өнеркәсіптік судың үлкен шығындары. Сонымен қатар, кемшіліктердің бірі – қымбат реагенттің көп тұтынылуы, процестің күрделілігі, бу, құрамында гидрофторлық қышқыл бар ыстық ерітінділерді қолдану салдарынан персоналдың термиялық және химиялық күйік шалу мүмкіндігі, сондай-ақ реакторды төсеу үшін қымбат материалдарды қолдану қажеттілігі немесе қымбат фторопластикалық реакторларды пайдалану.
Жоғарыда айтылғандардың бәрін ескере отырып, бұл кемшіліктерді жою және КФТ алу технологиясын жетілдіру туралы шешім қабылданды.
«Ой шабуылынан» кейін тантал өндірісінің және ғылыми орталықтың ең үздік ақыл-ойлары ерітінділерден ФТК үздіксіз кристалдану әдісін жасады. Ол калий фтортанталаттың қалдық ерітіндісінде қайта кристалдау қабілетіне негізделген.
Ерітіндіде араластыру процесінде пайда болған ұсақ дисперсті КФТ бөлшектері үлкейеді. Кристалдар өскен сайын олар кристаллизаторға қосылған қабылдағышқа түседі.
Осы әдіспен КФТ алудың қажетті шарты тантал мен калий хлориді ерітінділерінің нақты дозасы болып табылады. Ол үшін RAPID LOAD перистальтикалық үлгідегі заманауи сорғы мөлшерлегіштер орнатылды, олар технологияны іске қосу мен өңдеуде маңызды рөл атқарды.
Енгізілген прогрессивті үздіксіз технологияның экономикалық тиімділігі 386 621 мың теңгені құрады. Оны енгізудің арқасында учаскенің өнімділігі артты, ниобий қоспасының массалық үлесі, жаппай тығыздығы және механикалық ластанудың болмауы бойынша КФТ сапасы жақсарды. Ерекше таза танталға тапсырыс саны артты. Калий хлоридінің меншікті шығыны айтарлықтай төмендеді. Ерітінділерді жылытуға арналған бу шығыны және оларды салқындатуға арналған өнеркәсіптік су шығыны азайтылды. Участкенің күрделілігі екі есе азайды. Сондай-ақ, персонал үшін өте маңызды, қолдану жағдайлары жақсарды, процестен өткір буды алып тастау есебінен жұмыс жүргізу кезінде қауіпсіздік артты.
Бүгінгі таңда ҮМЗ – КФТ үздіксіз тұндыру технологиясы қолданылатын әлемдегі жалғыз кәсіпорын!
«Үздіксіз жұмыс істейтін кристаллизаторларда үздіксіз тұндыру технологиясы бойынша калий фтортанталатын алу» жұмысы үшін «В.П. Потанин атындағы сыйлық лауреаты» атағы Александр Ангилевкоға, Антон Бабинге, Евгений Крыгинге, Максим Буфатинге және Людмила Марянинаға берілді.
Енгізу кезеңдері
2008 жылға дейін
– ТӨ мамандарының технологияға зертханалық сынақтар жүргізуі және зертханалық кристаллизаторды дайындау;
2008-2010 жылдары
– өнеркәсіптік сынақтар және үздіксіз кристалдану процесін енгізу;
2009-2014 жылдар
– КФТ тұндыру бойынша учаскені қайта құру және технологияны өңдеу жүргізілді.
Наталья Апанасенко
