Тығыз байланыста

ҮМЗ Бериллий өндірісі – бірегей өндіріс орны! Бізден басқа, әлемде толық циклді бериллий өндірушілері өте аз. Бұл факт мақтаныштың себебі ғана емес, сонымен қатар өндіріс процесі барысында шешілетін міндеттердің көпшілігін өз күшімізбен шешу қажет екендігін есімізге салады.

Осындай міндеттердің қатарына шикізатпен қамтамасыз ету, өндіріс технологиясын жетілдіру, өнімнің жаңа түрлерін игеру және ғылыми сипаттағы басқа да мәселелер жатады. БӨ осы мәселелерді шешуге зауыттың ғылыми бөлімшесі көп көмек көрсетеді. Айта кету керек, ғылыми орталық (ҒО) КСРО ыдырағаннан кейін саланың «басты» институттарынсыз қалды және туындаған қиындықтардың барлығын өз бетінше шешуге мәжбүр болды.

Шикізатпен қамтамасыз ету бөлігінде өндірушілер ғылыммен бірге Ермак кен орнының (Бурятия) бериллий кенін өндіруді және қайта өңдеуді қалпына келтіру мүмкіндігін, сондай-ақ сатып алынған бериллий концентратымен жұмыс істеуді қарастыруда. Өндіріс қажеттілігін қамтамасыз ете алатын қазақстандық бериллий кен орындарын іздеу де тоқтатылмайды. Мәселен, соңғы уақытта зауыт жұмысшыларының назары Орталық Қазақстандағы Нұра-Талды бериллий кен орнына аударылды. Оны зерттеуге рұқсат беру құжаттары ресімделді, оларды «байытылғыштығына» зерттей отырып, сынамаларды іріктеу бойынша жұмыстар жоспарланды. Бұл бағытты ғылыми сүйемелдеуді ҒО инновациялық зерттеулер мен әзірлемелер зертханасының (ИЗӘЗ) қызметкерлері Константин Шестаков, Ольга Ильичева, Константин Шульгин және басқалар жүзеге асыруда.

Техникалық бериллий гидроксидін алудың қазіргі технологиясы да үнемі назар аударуды талап етеді. Атап айтқанда, оны шикізаттың әртүрлі жинақтарына бейімдеу қажет және өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін қайта өңдеудің өзіндік құнын төмендету керек. Осы бағытта соңғы жылдар ішінде БӨ сульфатты ерітінділерінен бериллий алудың экстракциялық технологиясын әзірлеу бойынша табысты зерттеулер жүргізілді. Зерттеу нәтижелері ҮМЗ зияткерлік меншік қоржынын толықтырады. Қазіргі уақытта бериллийді сорбциялық алу технологиясы бойынша зерттеулер жүргізілуде. Бұл жұмыстарды ғылыми қамтамасыз етуге бериллий зертханасының қызметкерлері – Инна Марцифей, Ирина Собченко, Лариса Башлаева және ИЗӘЗ инженер-зерттеушісі Татьяна Трубникова қатысады.

Алынған сұйық қалдықтардың мөлшерін азайту қажеттілігін атап өту керек. Бұл мәселемен өндірушілермен бірге ғылыми орталықтың қызметкерлері белсенді айналысуда.

Бериллий өнімдеріне нарықтық сұраныстың өзгеріп отыруы, зауыттықтарды үнемі оның жаңа түрлерін әзірлеуге мәжбүрлейді. Сонымен, болашақтың ядролық және термоядролық энергетикасында қолдануға болатын бериллий-титан және бериллий-хром интерметалл қосылыстарынан бұйымдар алу технологиясының дамуы өте қызықты болды. Бұл жетістіктер ҒО бериллий зертханасының және БӨ қызметкерлері Анатолий Вечкутов, Максим Колмаков, Сергей Ударцев және Георгий Фоминых бірлескен қызметінің арқасында іске асты.

Ғылыми бөлімшелер мен бериллий өндірісінің көпжылдық жемісті ынтымақтастығының нәтижелеріне көз жүгіртсек, туындайтын қиындықтар мен проблемалар, олардың күрделілігіне қарамастан, міндетті түрде өзінің ғылыми шешімін және техникалық іске асырылуын табатынына сенімді бола аламыз!

Константин Шестаков, ҒО инновациялық зерттеулер мен әзірлемелер зертханасының бастығы