ҰАК үздік рационализаторлары
«ҮМЗ-информ» өткен нөмірінде біз өнертапқыштық бойынша зауыт конкурсының жеңімпаздары туралы әңгімеледік. Металлургтер күніне арналған бүгінгі шығарылымда Сіздерді Қазатомөнеркәсіптің үздік өнертапқыштармен таныстырамыз!
БӨ «Бериллий техникалық гидроксидін алудың технологиялық процесіне тартылатын қыздыратын бу конденсатының көлемін ұлғайту тәсілі» рационализаторлық ұсынысы «Green Mindset-Жасыл ойлау» бастамасы шеңберінде «Үздік рационализаторлық ұсыныс» номинациясында бірінші орынға ие болды. Авторлары – Евгений Соколов, Виталий Никитин, Иван Лысяк және Александр Кириллов.
Бериллийдің техникалық гидроксидін алу процесінде булау аппараттарында аммоний фторберил ерітінділерін булау операциясынан түсетін қыздыратын бу конденсаты (ҚБК) пайдаланылады. ҚБК химиялық учаскеден гидрометаллургиялық бөлімшенің сыйымдылығына (пластиналық сүзгіш-жарық бергіштерге) айдалады және одан әрі бериллий техникалық гидроксидін алу тізбегіне тартылады.
Қазіргі жағдайдың кемшіліктері:
– пластиналы фильтр-жарықтандырғыштардың шектеулі сыйымдылығы (бұрын олардың екеуі болған), бұл ҚБК-ның жабдықтан реакторға құю желісі бойынша ішінара ағызуын және оны шламмен бірге қалдық шаруашылығы учаскесіне одан әрі тасымалдауын жоққа шығармады;
– ҚБК-ның пластиналық фильтр-жарықтандырғыштарға циклдық түсуі, бұл бірқатар жағдайларда бериллийдің жартылай өнімдерін қоспалардан жууға жіберілетін ҚБК-ның жеткіліксіз көлеміне алып келді. Бұл ретте айналым суы түрінде ҚБК жетіспейтін көлемін толықтыру қажеттілігі болды.
Авторлар ҚБК қабылдау және тарату жүйесіне қосымша (резервте орналасқан) сыйымды жабдықты, атап айтқанда жылытылатын бу конденсатын қабылдайтын резервуарды қолдануды ұсынды. Жарық беруші сүзгілердегі ҚБК көлемі төменгі деңгейдегі электродқа дейін төмендеген кезде сорғыны автоматты түрде қосу арқылы ҚБК-ны айдау жоғарғы деңгейдегі электрод іске қосылғанға дейін бактан жарық беруші сүзгілерге жүргізіледі. Артықшылығы – бериллий техникалық гидроксидін алу процесінде түскен қыздыратын бу конденсатының барлық көлемін оның сәулелендіру сүзгілерінен реакторға және одан әрі қалдық шаруашылық учаскесіне қайта құю желісі бойынша ағызылуын болдырмау есебінен пайдалану.
БӨ тағы бір ұсынысы – «Өндірістің үздік цифрлық шешімі» номинациясында «Лигатура құймаларына таңбалау үшін LINX 5900 каплеструйлі принтері мен ленталы конвейерді қолдану» екінші орын алды. Оның авторлары-Александр Свериденко жәнеДмитрий Андреев.
Бериллий өндірісінде мыс-бериллий және алюминий-бериллий лигатурасының (МБЛ және АБЛ) құймаларын таңбалау қолмен жүргізілді. Аппаратшы әрбір құймаға брактау процесінен кейін жиынтық мөртаңбамен тушьпен науқан және партия нөмірі бар бедерді қояды.
МБЛ партиясында құймалар саны 600 данаға, АБЛ партиясында – 250 данаға жетуі мүмкін. Сұйық тушьпен таңбалау кезінде дақтар, дақтар, майланған сандар, бетінде кедір-бұдырлардың болуына байланысты анық емес әсер пайда болды. Аппаратшының монотонды жұмысы қателіктерге әкелуі мүмкін.
МБЛ және АБЛ құймаларын таңбалау процесін автоматтандыру және қол еңбегін механикаландыру үшін LINX 5900 каплеструйный принтері және ленталы конвейер қолданылды. Енді құймаларды аппаратшы конвейерге салады. Таспада қозғала отырып, олар автоматты түрде «ULBA» логотипін, науқан нөмірін және партия нөмірін енгізетін принтердің баспа басының астынан өтеді.
Жобаны іске асыру қол еңбегін механикаландыруға әкелді – БӨ қызметкерлерінің жұмысындағы монотондылықтың төмендеуі, өнімнің таңбалануын дәлірек және айқын етуге мүмкіндік берді.
«Тікелей электронды-сәулелі қайта балқытуды қолдану арқылы конденсаторлық ұнтақтардың металлургиялық өндірісінің айналымдарын өңдеу технологиясын өзгерту» ТӨ рационализаторлық ұсынысы «Әлеуметтік немесе басқа әсер туғызатын үздік рационализаторлық ұсыныс» номинациясында екінші орынға ие болды. Оны ойлап тапқандар – Алексей Алексеев, Владислав Раловец, Денис Москвичев және Виктор Яворовский.
Тантал өндірісінде бастапқыда конденсаторлық ұнтақтардың металлургиялық өндірісінің айналымдары (МӨА) келесі схема бойынша өңделді: натрийтермиялық ұнтақпен (НТҰ) немесе вакуумды-доғалы пештің (ВДП) айналымымен шихталау; таблеткаға престеу; таблеткаларды ВДП-да балқыту; ВДП құймасын қос электронды-сәулелі балқытумен балқыту. Содан кейін ғана құйма металлургиялық сортты конденсаторлық ұнтақтарды, дайын өнімді өндіруге арналған жартылай фабрикаттарды, жабдықтарды өндіруге жіберілді.
Бұл технологияның кемшіліктері металлургиялық өндіріс айналымдарын (МӨА) жартылай фабрикатқа (ЭЛП құймасына) дейін өңдеудің ұзақ сатылы циклы, МӨА айналым пештерінде шихталау, престеу және балқыту кезінде шаң мен газдың пайда болуының жоғарылауы, МӨА шихталау және престеу операцияларын жүргізу кезінде материалдың жану мүмкіндігі және корпустар мен тантал өндірісі учаскелері арасындағы материалдың айтарлықтай орын ауыстыруына мүмкіндік береді.
ТӨ қызметкерлері өнім мен жартылай фабрикаттарды өндіру циклінің уақытын азайту, еңбек шығындарын азайту, технологиялық процесті жүргізу кезінде санитарлық жағдайды жақсарту және қауіпсіздікті нығайту, сондай-ақ металлургиялық өндірістің айналымдарын өңдеу кезінде материалды неғұрлым ыңғайлы пайдалану үшін вакуумдық-доғалық балқыту әдісімен конденсаторлық ұнтақтарды МӨА қайта өңдеудің технологиялық операциясын болдырмауды ұсынды.
Конденсаторлық сұрыпты ұнтақтарды өндіруге арналған ЭЛП құймалары түріндегі жартылай фабрикаттар конденсаторлық ұнтақтар МӨА тікелей электронды-сәулелі балқытумен шығарылады. Алынған жартылай фабрикаттардың сапасы ескі технологиялық тізбектегідей жоғары болып қалады.
Самал Искакова
